Demir Eksikliği Anemisi ve Beslenme

   Demir (Fe) organizmanın yapı taşı olan DNA'nın sentezinde ve hemoglobinin (Hb) dokulara yeterli oksijeni taşımasında rol oynayan elden bir elementtir.  
   Sorun özellikle 0-5 yaş grubu çocukları, adölesan kızları ve doğurganlık çağındaki kadınları etkilemektedir. Hemoglobin sentezi için gerekli olan demirin eksikliği ile oluşan anemidir. Diyetle yetersiz alımı (anne sütü ile yetersiz beslenme, yanlış ek besin kullanılması, demir (Fe) emiliminde bozukluk  ya da demir emilimini etkileyen olumsuz etmenlerin bulunması, barsak parazitleri, kronik kan kaybı sisteminde oluşan kanama gibi nedenlerle), artmış demir (Fe) gereksiniminin karşılanmaması (gebelik, emziklik, prematüre, adölesanlar), demirin iyi kullanılmaması, toprak yeme (geofaji), gelişme geriliği, çinko eksikliği veya tüm bu etmenlerin birleşimi yetersizliğe neden olan etmenlerdir.

   Demir içeren besinler: Karaciğer, et, tavuk, yumurta, balık, ıspanak, patates, portakal, elma, kuru kayısı, kuru üzüm, pekmez, tahin, kurubaklagiller, ekmek, pilav, makarna, beyaz peynir, süt ve yoğurttur.

Bunlardan en fazla demir içerenler: Ispanak, kurubaklagiller, karaciğer, et ve kuru kayısıdır.

                                                 Emilimi Arttıranlar

• C vitamini(turunçgiller, yeşil yapraklı sebzeler, karnabahar, lahana, patates vb..)
• Midenin asit salgısı (HCl) 
• Et, balık, tavuk
• Gereksinimin artması, demir depolarının azalması (anemi)
• Hipoksemi (kanın yeterli miktarda oksijene sahip olamaması)
• Artmış eritropoez 
• Hem demirin (Fe+2) emilirliği, hem olmayan demire (Fe+3) göre daha fazladır.

                                                  Emilimi Azaltanlar

• Fitatlar (kepekli un, kepekli ekmek, kurubaklagiller) demirle birleşip suda erimeyen çözünmez bileşik oluştururlar.
• Tanenler (çay, kahve, kakao) emilimi %40 azaltır.
• Emilim bozukluğu  (malabsorbsiyonlar)
• Antiasitler Fe'yi bağlar.
• Diyetle posanın aşırı alınması
• Okzalatlar
• Proteinden fakir diyetler
• Aliminyum, kalsiyum, fosfor, magnezyum, teneke ve çinkonun ortamda fazla bulunması (bu minerallerin hepsi +2 değerlikli olup demir emilimini engeller.)
• Alınan doz arttıkça emilim oranı azalır. 

   Demir yetersizliğinde bebek ve çocuklarda koordinasyon ve motor gelişim bozulur, algılama ve dikkat azalır, okul başarısını etkiler, fiziksel aktivite azalır, büyümede gerilik görülür, enfeksiyonlara duyarlılık artar, tırnak, deri ve mukoza değişiklikleri ortaya çıkar.
Süt çocukluğu ve çocukluk çağının en yaygın hastalığıdır. En önemli nedeni demir alımının azalmasıdır. Süt ürünleri demirden fakirdir. Bebeklerin uzun süre inek sütü ile beslenmesi ek besinlere geç başlanması demir eksikliği anemisine yol açar. Adölesan çağında her iki cinste de sık rastlanır. Büyüme gereksinimi ve kızların mensturuasyonla olan kayıpları demir gereksinimin atmasının nedenlerindendir.

              Demir Eksikliği Anemisinde Alınacak Önlemler

• Halkın ve eğiticilerin yeterli ve dengeli beslenme konusunda eğitilmeleri
• İlk 6 ay sadece anne sütü ile beslenmenin sağlanması, 6. aydan sonra çocuğa uygun kalite ve miktarda ek besinlerin verilmesi 
• Çay, kahve tüketimlerinin azaltılması, yemeklerle tüketiminin engellenmesi
• C vitamini depo vitamini olmadığından her öğün mutlaka C vitamini yönünden besinlerin tüketilmesinin sağlanması, mayalı ekmek tüketimi, risk grubundaki kişilerin et tüketiminin sağlanması
• Demir yönünden zengin pekmez, pestil, kuru meyvelerin tüketiminin sağlanması
• Bazı besinlerin demirle zenginleştirilmesinin sağlanması (un, ekmek, süt ve ürünleri, bebek ek besinleri, tuz, şeker, pirinç gibi)
• Risk gruplarına diyete ek olarak demir ve folik asit desteğinin sağlanması.
• Temiz su sağlanması
• Aşılama programlarının yapılması
• Çevre sağlının düzeltilmesi ve geliştirilmesi ile enfeksiyon ve paraziter hastalıkların kontrol altına alınması.