D Vitamini ve Rikets (Raşitizm)

                                                                D Vitamini

   İnsanlar ve memeli hayvanlar yağda eriyen bir vitamin olan D vitamini gereksinmelerinin %85'ini kendileri sentez ederler. D vitamini yapımı deride bulunan 7-OH kolesterolün ultraviyole (UV) ışınlarının etkisi ile kolekalsiferole (D3 vitamini) çevrilmesi ile başlar. Doğada tek UV kaynağı güneştir.

Yeryüzüne Ulaşan Güneş Işını Miktarını Etkileyen Etmenler:

1. Mevsim: Kış aylarında yeryüzündeki UV ışınları miktarı azalır.
2. Saat: Güneş ışınlarının yeryüzüne en dik geldiği saatler 9-15 arasıdır.
3. Yükseklik: Dağlarda UV miktarı daha fazladır.
4. Hava durumu: Bulutlu, nemli, tozlu havalarda ya da hava kirliliği olan yerlerde UV miktarı daha azdır.
5. Yansıma: Örneğin deniz yüzeyi ve kar yüzeyinde UV miktarı daha fazladır.

Bütün bu etkenler göz önünde bulundurulduğunda kış aylarında çocuklarda D vitaminin neden eksik görüldüğü anlaşılır.

Kaynakları:
D vitamini için 3 fizyolojik kaynak vardır:

• Fetal hayatta oluşturulan anne kaynaklı depo,
• Anne sütü,
• Güneşlenme ile oluşan endojen sentez.

Bitkisel besinlerde etkin D vitamini oldukça azdır. Balık ve balık yağı dışındaki hayvansal besinlerde de yeteri kadar D vitamini bulunmaz.
 Gereksinme:
Çocukların günlük D vitamini gereksinmeleri 400 IU'dır. Ek vitamin D preperatları verilmedikçe sadece besinlerle D vitamini gereksinmesi karşılanamaz.
Örneğin: Anne sütünde 10 IU/100 ml, 100 g karaciğerde 15 IU, 1 yumurta sarısında 25 IU, 100 g tereyağında 35 IU, 100 ml inek sütünde 0,3 IU D vitamini bulunur.


                                                        Rikets (Raşitizm)

   D vitamini eksikliği sonucu görülen rikets yüzyıllardır bebek ve çocuklarda sık görülen ve sakat bırakan bir hastalıktır.
D vitamini eklenmesi ile hastalık sıklığında belirgin azalma görülümştür. En belirgin bulguları kemiklerde oluşur. Büyüyen kemiğin hastalığıdır. Kemiğin mineral içeriğin azalması ile ilişkilidir. Eğer bu mineral yetersizliği büyümesini tamamlamış bir organizmada oluşursa bu 'osteomalasi' adını alır.
   Yenidoğanın D vitamini depoları annenin D vitamini durumu ile ilişkilidir. Yani bu eksikliklerin temeli fetal dönemde başlayan D vitamini yetersizliğidir.


Riketsin Etiyolojisi

1. D vitamini eksikliği;

• Güneş görememe
• Diyetle D vitamininin eksik alınması
• Emilim bozukluğu

      2. D vitamini metabolizmasında oluşabilecek bozukluklar

• Karaciğer hastalıkları
• Antikonvülsif ilaçların kullanılması
• Böbrek dokusunda 1-hidroksilaz enzim eksikliği

      3. Böbrek hastalıkları
      4. Böbrek tübülüslerinde geri emilim bozuklukları

   Riketsli çocuklar genelde doktora bronkopnömoni, tetani, yürümede gecikme, kilo azlığı, iştahsızlık, gelişme geriliği, motor gerilik ve terleme yakınmaları ile başvururlar.
Riketste kemikler yumuşar ve bükülebilir hale gelir.
Güneş ülkesi olmasına rağmen Türkiye'de rikets çok fazladır. Bunun neden gelenek, adetler ve halkın eğitimsizliğidir. D vitamini diğer vitamin eksikliklerinde olduğu gibi 'fakirlik hastalığı' değildir.
Bunlarla birlikte kundak yapma ve bebeklerin  yüzünü örtme adetlerin riketsin yaygınlaşmasına neden olur.